Cennetü'l Bakî Kabristanı

Medine’de bulunan Mescid-i Nebevi’nin güneydoğusunda, Cennetü’l-Bakî (Bakî el-Garkad) yer alır. Bu ismi, bölgede yetişen çalı cinsi ağaç türü olan “el-Ğarkad”dan (Arap Çöldikeni) almıştır. Bu mezarlık, Medine’nin en eski ve ilk İslami mezarlığıdır. Buraya muhacirlerden ilk defnedilen Osman bin Maz’ûn (R.anh) olup Allah Rasûlu (sav) onun baş ve ayak kısmına birer adet taş dikmiş ve bu yere Ravhâ adını vermiştir. Ensâr’dan ise Es’ad bin Zurâre (R. anh) defnedilmiştir.

İslâm tarihi ve dini açıdan önemli iki kutsal mezarlıktan biri olan Cennetü’l-Baki, Hz. Muhammed’in (SAV) birçok akrabasının ve sahabelerinin defnedildiği yerdir. Rivayetlere göre, Peygamberimiz (SAV) her buradan geçtiğinde selam verir ve dua ederdi; bu sebeple biz Müslümanlar da bu sünneti devam ettiriyoruz elhamdulillah. Sabah ve İkindi namazlarından hemen sonra açılmakta ancak belirli bir güzergah üzerinden hızlıca ( herhangi bir kabir başında bekleme yapmadan) ziyaret ettirilmektedir. Bayanların ise içeriye girmesine müsaade edilmemekte ve dış duvardan ziyaret edilebilmektedir.

Mimari
Mezarlık oldukça geniş bir alana yayılmıştır ve en az 10.000 sahabenin kabri bulunmaktadır; ancak bu mezarlar işaretsizdir ve artık birbirinden ayırt edilememektedir. Başlangıçta sadece 80 metrekare büyüklüğünde olan mezarlık, zamanla genişlemiş ve şu an 175.000 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır.

Mezarlığın kuzey, doğu ve batı olmak üzere üç girişi vardır; ana giriş batı tarafındadır.

Cennetü’l-Bakî’deki Başlıca Kabirler / Merkadlar

Cennetü’l-Bakī’ (Bakī‘u’l-Garkad) kabristanında birçok Sahâbe, Ehl-i Beyt mensubu ve İslam tarihinin önde gelen şahsiyetleri medfundur. İşte bazı önemli isimler:

1. Hz. Muhammed’in (SAV) Aile Fertleri (Ehl-i Beyt)

• Hz. İbrahim – Peygamberimizin (SAV) oğlu (Mâriye Annemizden)

• Hz. Fâtıma – Peygamberimizin (SAV) kızı (Şiî inancına göre burada, ancak Sünnî kaynaklarda kabrinin yeri kesin değildir)

• Hz. Fâtıma bint Esed ( Hz. Ali’nin Annesi) 

• Hz. Halîme es-Sa’diyye ( Peygamberimizin Sütannesi)

• Hz. Rukıyye ve Hz. Zeyneb (Allah Rasûlu’nun kızları)

•  

• Hz. Hasan ibn Ali – Peygamberimizin (SAV) torunu, Hz. Ali ve Hz. Fatıma’nın oğlu

• Hz. Zeyneb bint Ali – Hz. Ali ve Hz. Fatıma’nın kızı

• Hz. Ümmü Gülsüm bint Ali – Hz. Ali ve Hz. Fatıma’nın kızı

• Hz. Abbas ibn Abdülmuttalib – Peygamberimizin (as) amcası, Hz. Ali’nin babası

• Hz. Safiyye bint Abdülmuttalib – Peygamberimizin (as) halası

2. Peygamberimizin (SAV) Eşleri (Müminlerin Anneleri – Ümmühâtü’l-Mü’minîn)

Hz. Sevde bint Zem’a ( R.Anha)

• Hz. Aişe bint Ebû Bekir (R.Anha)

• Hz. Hafsa bint Ömer (R.Anha)

• Hz. Zeyneb bint Huzeyme (R.Anha)

• Hz. Ümmü Seleme (R.Anha)

• Hz. Zeyneb bint Cahş (R. Anha) *

• Hz. Cüveyriye bint Hâris (R.Anha)

• Hz. Safiyye bint Huyey (R.Anha)

• Hz. Ümmü Habîbe bint Ebû Süfyân (R.Anha)

• Diğer iki annemiz olan Hz. Hatice ile Hz. Meymune Annelerimiz ise Mekke’de medfundur. Bunların yanında Reyhâne annemiz (cariye) burada ancak Mâriye annemiz Medine’nin dışında Meşrabetu Ummu İbrâhim denilen mıntıkada medfundur. 

• 3. Sahâbe-i Kirâm’dan Bilinen Bazıları

• Hz. Osman ibn Affan – 3. Halife

• Hz. Halid bin Velid – “Allah’ın Kılıcı” lakaplı büyük komutan

• Hz. Abdullah ibn Mesud – Kur’an’ı en iyi bilen Sahâbîlerden

• Hz. Sa‘d ibn Ebî Vakkâs – At ya Sad, anam babam sana feda olsun! övgüsüne mazhar olan sahâbi

• Hz. Abdurrahman ibn Avf – Zengin ve cömert sahâbî

• Hz. Ebû Hureyre – En çok hadis rivayet eden sahâbî

• 4. Diğer Önemli Şahsiyetler

• İmam Zeynelabidin (Ali bin Hüseyin) – Hz. Hüseyin’in oğlu, Ehl-i Beyt imamlarından

• İmam Muhammed el-Bâkır – Zeynelabidin’in oğlu

• İmam Cafer es-Sâdık – Hanefi ve Caferî mezhebinin dayandığı büyük âlim

• • Hz. Hasan-ı Basrî – Büyük âlim ve müçtehit (Tâbiîn dönemi)

  •  

• Tarih boyunca özellikle ceddimiz bu kabristan’a ayrı bir önem vermiş ve nicelerine türbeler inşa ettirmişlerdir. Ancak Cennetü’l-Bakī’deki birçok mezar, tarih boyunca çeşitli dönemlerde tahrip edilmiş ve üzerlerindeki yapılar kaldırılmıştır. Bu yüzden bazı kabirlerin tam yeri bugün ziyaret edenler için belirsizdir.

Bu liste, en meşhur olanları içermektedir. Daha fazla isim için aşağıdaki İslam tarihi kaynaklarına bakılabilir.

Detaylı bilgi için klasik kaynaklar:

İbn Sa‘d, Tabakâtü’l-Kübrâ
İbn Hacer, el-İsâbe
Nureddin Semhûdî, Vefâü’l-Vefâ