Mescid Ğamâme Medine

Ğamame Mescidi / El-Musalla Meydanı ve Tarihi Önemi

El-Musalla, Medine‘deki Mescid-i Nebevî’nin güneybatısında yer alan bir meydandır. Musalla kelimesi işitilince biz Türklerin aklına hemen tabutu koyduğumuz musalla taşı gelir. Aslında namazını kılmak için konulduğundan ismi ile müsemma ancak bizde cenaze çağrışımı yapar hemen. Oysa namaz kılınan her yere Araplar musalla derler. Başındaki -el- takısı ise Arapça’da belirlilik ifade etmek içindir ve el Musallâ denilince Medine’nin yerleşikleri arasında burası anlaşılır.

Daha önce Medine Çarşısı olarak bilinen el-Menâha bu alanı içine kapsayan ve taa Ben-i Sâide Gölgeliği’ne kadar uzanan bir geniş bir alandı. Günümüzde el Menâha denilen kısım tamamen Mescid-i Nebevi’nin alanına dahil olmuştur.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) burada Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı ve yağmur duası (salâtü’l-istiska) namazlarını kılmıştı. 

Ğamame Mescidi, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) vefatından önce bayram namazı kıldığı son yerdir.

Mescidin Tarihi ve Osmanlı Dönemi Tadilatları

Ğamame Mescidi, Emevî döneminde, Ömer bin Abdulaziz’in Medine valiliği sırasında (87-93 H.) inşa edilmiştir. Mescid, tarih boyunca çeşitli yenileme ve tadilat çalışmalarından geçmiştir. Bunlar arasında, Mekke Harem Şeyhi İzzeddin tarafından Sultan Hasan bin Muhammed bin Kalavun es-Salihî döneminde (748-762 H.) gerçekleştirilen yenileme ve Emir Burdik tarafından 861 H.’de yapılan tadilatlar yer alır. Osmanlı döneminde de mescid önemli tadilatlar görmüştür. Özellikle 19. yüzyılda (13. H. yüzyıl), Osmanlı idaresi altında mescidin bugünkü yapısı büyük ölçüde şekillenmiştir. Osmanlılar, mescidin mimari özelliklerini koruyarak kapsamlı restorasyonlar yapmış ve yapıyı güçlendirmiştir. Bu dönemde, mescidin kubbeleri ve minaresi onarılmış, dış cephesindeki siyah bazalt taşlar ve iç mekanın dekorasyonu yenilenmiştir.

Suudi döneminde mescid, tekrar genel bakım ve onarım görmüştür. Kral Suud bin Abdulaziz döneminde (1373 H.), Kral Fahd bin Abdulaziz döneminde (1411 H.) ve Kral Abdullah bin Abdulaziz döneminde (1434 H.) tadilat ve bakım çalışmaları yapılmıştır. Kral Selman bin Abdulaziz döneminde de mescid restore edilerek tarihi dokusu korunmuştur.

Bayram ve Yağmur Duası Alanı
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bayram ve yağmur duası namazlarını Medine dışında çöldeki farklı yerlerde kılardı. Hayatının sonlarına doğru bu namazları genellikle Ğamame Mescidi’nin bulunduğu alanda kılmayı tercih etmiştir. O dönemde bu alan, Medine’nin dışında bulunur ve bu günkü gibi ne bir yapı ne de bir minber bulunuyordu. Suudi döneminde yapılan büyük genişletme çalışmalarıyla mescid, Mescid-i Nebevî’nin avlusuna bitişik hale gelmiştir.

Mescidin İsimleri
Mescid, bayram ve yağmur duası namazlarının kılındığı yer olması nedeniyle El-Musalla Mescidi olarak bilinirdi. Son zamanlarında, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) burada yağmur duası yaptığı sırada bir bulutun güneşten gölge oluşturması nedeniyle Ğamame (Bulut) Mescidi olarak anılmaya başlanmıştır.

Mescidin Önemi
Bu alan, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) namaz kıldığı ve en önemli dua alanlarından biridir. Müslümanlar burada bayram ve yağmur duası namazları için toplanırdı. Ayrıca, Habeşistan Kralı Necaşi için kılınan gıyabi cenaze namazı da bu mescidin önemini artırır. Necaşi, Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) inanmış, Müslümanları ülkesinde ağırlamış ve korumuş bir kraldı. Peygamber Efendimiz, Necaşi’nin vefatını öğrenir öğrenmez sahabelere haber vermiş, onun için af dilemelerini istemiş ve bu alanda cenaze namazı kıldırmıştır.

Mescidin Bugünkü Görünümü
Mescid, 4 metre genişliğinde ve 26 metre uzunluğunda bir girişe sahiptir ve beş kubbe ile örtülüdür. Namaz salonu 15 metre genişliğinde ve 30 metre uzunluğundadır. Köşelerinden birinde silindirik bir minare yükselir. Kapının üzerinde, altın sülüs hattıyla “Ğamame Mescidi” yazan yeşil bir tabela bulunur.

Mescidin dış yapısı, Medine çevresindeki lav ovalarına özgü siyah bazalt taşlarından oluşur. İç duvarlar ve kubbe iç-dış yüzeyleri beyaz kireçle boyanmıştır. Taşların orijinal siyah rengi, kemerlerde ve dayanaklarda korunmuş, bu da çevredeki doğal renklerle uyumlu görkemli bir kontrast oluşturur.

Ğamame Mescidi’ni Ziyaret
Günümüzde Ğamame Mescidi’nde farz namazlar cemaatle kılınmaktadır. Medine’ye gelen ziyaretçiler için tarihi bir cazibe merkezi olan mescid, sabah 10:00’dan gece 00:00’a kadar açıktır.